“De waarom-fase.” Maar waarom eigenlijk? 

Geschreven door Charlotte Sleumer

Bijna iedere ouder herkent het wel van zijn of haar eigen kind. De ene dag accepteerde uw kind nog alles wat u zei, maar vanaf nu is dat anders. Bij letterlijk alles dat u zegt, opdraagt of doet heeft uw kind nog maar één antwoord: “Waarom?”Alhoewel dit een erg leuke fase is waar uw kind zich in bevindt, kan dit voor u soms ook wel eens een uitdaging zijn. Je hebt immers niet altijd de tijd om minutenlang uit te leggen waarom, en soms weet je zelf misschien simpelweg het antwoord niet eens. De waarom-fase is er niet voor niets en laat zien dat je kindje weer een stap verder is in zijn of haar ontwikkeling; het gaat verbanden zien, kan dieper nadenken over bepaalde zaken en wil zijn of haar eigen wereldje vergroten. Wat gebeurt er nou precies in de waarom-fase, waarom is deze zo nuttig, en hoe kan je als ouder het beste reageren op de soms ellenlang durende reeks van opeenvolgende “waarom?” momenten. Wij gaan het u vertellen! 

Wat gebeurt er precies in de waarom-fase? 
Net zoals je niet in een keer leert lopen, leer je ook niet in een keer praten. De taalontwikkeling verloopt in kleine stapjes en is afhankelijk van andere ontwikkelingsgebieden, zoals bijvoorbeeld je cognitie (kennisontwikkeling). Tijdens de waarom-fase, die begint rond de 2,5 – 3 jaar, leert je kind dat er meer is dan allen het kleine wereldje om zich heen, dat bepaalde dingen bij elkaar horen en dat hij zijn gedachten om kan zetten naar vragen.
Een jonger kind stelt vaak de simpelere “wie, wat, waar” vragen (“wie is dat?” “wat gaan we doen?” “waar is papa?”). Deze vragen zijn vaak met een kort en logisch antwoord te beantwoorden. Het stellen en beantwoorden van een waarom-vraag vraagt om heel wat meer vaardigheden. En ook een antwoord op een waarom-vraag is niet altijd even makkelijk gevonden (bv. “Waarom is de lucht blauw?”) en roept vaak weer nieuwe vragen op.
Dingen die nieuw zijn wil je vaak zo veel mogelijk herhalen om er zo veel mogelijk mee te oefenen (lopen gaat ook met vallen en opstaan), en dat geldt ook voor het oefenen met het stellen van de ‘waarom’-vraag. Daarnaast vinden de meeste kinderen het ontzettend interessant om nieuwe weetjes te horen van jou en zo een steeds grotere wereld te kunnen creëren. En daar hebben ze jou voor nodig! 

Waarom is deze fase zo nuttig? 
Zoals hierboven al gezegd leer je tijdens de waarom-fase de wereld om je heen steeds beter kennen. Je woordenschat vergroot hierdoor flink, en die woorden heb je weer nodig om complexere zinnen te kunnen maken. Maar ook je taalbegrip gaat omhoog doordat je steeds meer verbanden kan leggen en processen begint te snappen.
Daarnaast wordt er ook de stap gezet naar het maken van samengestelde zinnen, want op een “waarom” vraag komt een “omdat” antwoord. En dat is voor jonge kinderen nog best lastig!
Een ander belangrijk element is het leren van waarom dingen wel of juist niet mogen en zo frustraties uit de weg te kunnen gaan. “Je moet je jas aandoen, omdat je anders verkouden wordt”, “We gaan nu slapen, omdat het al heel erg laat is”, “We gaan niet naar de speeltuin, omdat het tijd is om te gaan eten”, “Je mag niet binnen voetballen, omdat er dan iets kapot kan gaan” of “Je mag mij niet slaan, omdat ik dan pijn heb.”. Je kind heeft jou nog nodig om deze processen te kunnen begrijpen. Hoe vaker jij ze herhaalt, hoe eerder je kind ze op zal slaan in het snel groeiende netwerk in zijn hersenen en hoe minder vaak jij vragen krijgt en/of de frustraties uit de weg moet gaan. 

Hoe te reageren als ouder? 

* Luister aandachtig en geef een oprecht antwoord. 
Zolang je merkt dat je kind aandachtig naar je antwoord luistert, doe je er het best aan om een duidelijke uitleg te geven, ook al klinkt de vraag soms nog zo onnozel. Het kind wil echt weten wat het antwoord op is de vraag die hij/zij zojuist heeft gesteld en zal pas tevreden zijn als hij/zij voor zijn doen genoeg weet. Het geven van een kort of onwerkelijk antwoord werkt vaak ook nog eens averechts. Dit heeft vaak alleen nog maar meer waarom-vragen tot gevolg, of juist een herhaling van precies dezelfde vraag. 

* Houdt het antwoord kort en duidelijk 
Je kindje mag dan wel heel wijs lijken, het leert qua begrip nog steeds het meest van korte en duidelijke antwoorden. Ook bij een lastige vraag is het de kunst om zo beknopt mogelijk te reageren. Bijvoorbeeld bij de vraag “Waarom sneeuwt het?’”, hoef je dit niet aardrijkskundig uit te leggen, maar zeg je bijvoorbeeld: ‘Omdat het winter is. Dan zorgt de kou ervoor dat er sneeuwvlokjes uit de wolken komen’.

* Stel gerust ook eens een vraag terug.
Dit kan een nieuwe waarom zijn in een situatie die zich daarvoor leent, maar dit kan ook een vraag zijn in de vorm van “wat denk jij?”. In plaats van dat het kind enkel de vragen stelt lok je hem op deze manier ook uit om zelf een antwoord te gaan bedenken, door de netwerken die al zijn aangelegd in zijn/haar hoofd te gaan verbinden. En als klein extra’tje kan je hier meteen de “omdat” vorm op zinsniveau stimuleren, iets dat voor veel peuters nog lastig is. 

* Geniet van deze bijzondere fase 
Hoe vermoeiend en irritant deze fase af en toe ook kan lijken, vergeet vooral niet te genieten van deze bijzondere en mooie fase. Naast alle normale vragen, zal je kind ook de meest gekke, onnozele en bijzondere vragen stellen. Schrijf ze op! Zo kan je er over twintig jaar samen nog eens om lachen. 

Wilt u meer informatie over de waarom-fase of de taalontwikkeling in het algemeen? Of wilt u weten of dat logopedische behandeling bij uw kind of uzelf nodig is? Neem dan telefonisch of per mail contact met ons op. Wij helpen u graag verder!