Meertaligheid en Logopedie
Geschreven door Charlotte Sleumer
In de praktijk krijgen wij vaak de vraag wanneer meertalige kinderen nou wel of geen logopedie nodig hebben. Er wordt vaak gedacht dat het Nederlands niet goed is, omdat ouders thuis geen Nederlands met de kinderen spreken. Daaruit volgt al snel het advies richting ouders om meer Nederlands te spreken met hun kinderen, want dan zal het vast wel goed komen. Maar is dit wel een passend advies? Of zijn er wellicht nog andere dingen die je kan doen. En wanneer wordt logopedie bij meertalige kinderen nou wel of niet vergoed? Wij vertellen er je meer over!
Wat is dat nou eigenlijk, meertaligheid?
Laten we eerst wat dieper in gaan op de betekenis van het woord meertaligheid. We spreken over meertaligheid wanneer een kind opgroeit met twee of meer talen om zich heen. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen simultane en sequentiële meertaligheid. Bij simultane meertaligheid leert het kind twee talen tegelijkertijd (bijv. een Poolse vader en Nederlandse moeder). Bij sequentiële meertaligheid leer je eerst de ene taal en daarna de andere (bijv. beide ouders zijn Turks, en het kind komt op de peuterspeelzaal pas in aanraking met het Nederlands).
Moedertaal vs. Nederlands
Wat wij als logopedisten erg belangrijk vinden is om naar alle talen te kijken. Als het Nederlands achterloopt, dan willen we graag weten hoe de ontwikkeling van de moedertaal verloopt. Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) heb je namelijk in alle talen die je aanleert. Verloopt de ontwikkeling van de moedertaal zonder problemen? Dan zal je eerder spreken van een achterstand van de tweede taal (ook wel een blootstellingsachterstand genoemd), en niet van een stoornis in de ontwikkeling van de taal. Logopedie wordt door de verzekeraar enkel vergoed wanneer het gaat om een daadwerkelijke stoornis in de ontwikkeling van alle talen.
In het geval van een taalachterstand krijgen ouders na de onderzoeksperiode adviezen mee om thuis aan de slag te gaan met de juiste stimulering van de tweede taal. Ieder kind heeft namelijk tijd nodig om het Nederlands zich eigen te maken, en deze tijd willen het we het kind dan ook graag geven. Er zal in dat geval wel altijd 3-6 maanden later een controleafspraak ingepland worden, om de ontwikkeling van de tweede taal in de gaten te houden.
Daarbij is het belangrijk om het volgende in het achterhoofd te houden; Veel kinderen die het Nederlands op latere leeftijd als tweede taal leren zwijgen in het begin als ze met het Nederlands in aanraking komen. Dit wordt de stille periode genoemd. De ontwikkeling staat dan niet stil, maar de kinderen nemen de taal in zich op. Ze wennen aan de klanken, gaan woorden herkennen en beginnen het Nederlands steeds beter te begrijpen. Wij zouden ook niet zomaar ineens in het Pools over ons weekend gaan vertellen in een drukke klas 😉
Meertaligheid en TOS
Zoals hierboven beschreven staat is meertaligheid geen TOS, maar een meertalig kind kan natuurlijk wel een TOS hebben. Deze TOS is dan zowel in de eerste als in de tweede taal aanwezig. Het kind kent in allebei de talen minder woorden, heeft moeite met de uitspraak van sommige woorden, maakt korte zinnen of begrijpt niet goed wat er wordt gezegd. Om dit daadwerkelijk vast te kunnen laten stellen is de hulp van een tolk nodig die de ontwikkeling van de andere taal kan beoordelen. Wij werken hiervoor nauw samen met het audiologisch centrum Kentalis in Sint-Michielsgestel. Heeft een meertalig kind een (vermoeden van) TOS? Dan stellen wij een behandelplan op en zullen we, in samenwerking met ouders en de peuterspeelzaal / school, aandacht besteden aan alle talen die het kind spreekt.
Tips bij meertaligheid
De taalontwikkeling van kinderen is op allerlei manieren te stimuleren, door bijvoorbeeld voor te lezen, samen spelletjes te spelen of samen naar de televisie te kijken. Let er wel op dat dit soort activiteiten altijd samengedaan worden, zodat er op een later moment nog eens op teruggepakt kan worden om bijvoorbeeld de nieuwe woorden nogmaals te herhalen of toe te kunnen passen in de dagelijkse activiteiten. Verder kan je de volgende adviezen nog toepassen bij een meertalige ontwikkeling:
- Zorg ervoor dat het aanbod van de talen goed is. Spreekt een ouder gebrekkig Nederlands? Zorg er dan voor dat ze zoveel mogelijk op de juiste manier voor taalaanbod zorgen in hun eigen taal. De taalstructuren worden dan aangelegd in de hersenen waardoor de tweede taal zich ook beter zal kunnen ontwikkeling in andere situaties.
- Wees positief over beide talen. Laat weten dat het knap is om twee talen te kunnen spreken. Vanuit positieve aanmoediging creëer je een situatie waarin kinderen meer open staan om nieuwe dingen te leren!
- Schrijf een jong kind al vroeg in voor de peuterspeelzaal, hier komt het in aanraking met (Nederlandstalige) leeftijdsgenootjes en wordt een taalrijke omgeving gecreëerd.
- Ga je samen naar de bieb en kan je enkel Nederlandse prentenboeken vinden? Bedenk dan zelf een leuk verhaal bij de plaatjes in je eigen taal. Of klets samen in jullie eigen taal over wat er allemaal gebeurd op de plaatjes. Zorg ook hierbij voor voldoende herhaling.
Twijfelt u over de meertalige ontwikkeling van uw kind? Neem dan gerust contact met ons op. Binnen Logopediepraktijk Sleumer hebben de logopedisten veel ervaring met de behandeling van meertalige kinderen. Wij staan u dan ook graag te woord en denken met u mee. Vindt u het lastig om telefonisch contact op te nemen? Vul dan hier ons contactformulier in. Wij nemen dan per e-mail of telefonisch contact met u op voor het maken van een afspraak.
