Mondademen 

Geschreven door Charlotte Sleumer

In de praktijk krijgen wij steeds vaker kinderen aangemeld die open mondgedrag vertonen. Ouders geven vaak aan dat hun kind dit al heel lang doet en zij weten zelf vaak niet waar het vandaan komt. Open mondgedrag komt vaak voor in combinatie met andere symptomen zoals slissen, chronische verkoudheid en oorontstekingen. Wat is open mondgedrag nou precies en waarom is het zo belangrijk om dit op jonge leeftijd al af te leren? 

Normaal (in rust) ademt iedereen door zijn of haar neus. De neus zorgt ervoor dat de ingeademde lucht wordt bevochtigd, op de juiste temperatuur wordt gebracht en dat deze gereinigd wordt van stofdeeltjes en bacteriën, zodat er enkel schone lucht het lichaam in kan gaan. Het neusslijmvlies vangt de stofdeeltjes en bacteriën op en voert deze daarna af. 

De voornaamste oorzaken van mondademen zijn als volgt: 

  • Een lange periode van verkoudheid (waardoor er niet door de neus geademd kan worden en mondademen als gewoonte achterblijft), 
  • Duim- en/of speenzuigen, 
  • Een anatomische afwijking zoals bijvoorbeeld een scheef neustussenschot, te kleine neusholtes of te grote neusamandelen waardoor er niet door de neus geademd kan worden. 

Wat zijn de gevolgen van mond ademen? 

  • Grotere kans op longinfecties
    Doordat de lucht niet wordt gereinigd, verwarmd en bevochtigd in de neus treedt er meer belasting op voor de longen wat kan leiden tot longinfecties. 
  • Chronische verkoudheid en amandelontstekingen
    Doordat er constant door de mond geademd wordt hopen de bacteriën zich op in de neus die zorgen voor constante verkoudheden. Hetzelfde geldt voor de bacterien die terechtkomen in de neusamandelen en daar zorgen voor een infectie. 
  • Oorontstekingen 
    Neusademers slikken vaker dan mondademers. Met iedere slik opent de buis van Eustachius zich even zodat er vocht uit het oor en lucht in het oor kan komen (hoor je dat kleine klikje in je oren als je slikt? Dat is het open en dicht gaan van de buis van Eustachius!). De oorontstekingen kunnen leiden tot een verminderd gehoor en een achterstand in de spraak- en taalontwikkeling. 
  • Ingezakte lichaamshouding en zwakkere ademhalingsspieren
    De neus geeft enige weerstand aan het ademen. Door de mond ademen gaat gemakkelijker dan via de neus, waardoor de ademhalingsspieren minder hoeven te doen. Omdat ze minder gebruikt worden zullen ze hun functie verliezen en verslappen. 
  • Minder zuurstofopname 
    Bij mondademhaling gebruik je enkel het bovenste gedeelte van je longen, waardoor er ook minder zuurstof opgenomen kan worden in het lichaam. Dit tekort aan zuurstof kan een uitwerking hebben op leerprestaties, concentratie, een goede nachtrust en gedragsproblemen (vergelijkbaar aan ADD/ADHD).  
  • Grotere kans op gaatjes in de tanden 
    De slijmvliezen en het tandvlees drogen uit vanwege de open mond waardoor deze gevoeliger zijn. 
  • Scheve tanden en een onderontwikkeld gezicht 
    Mondademers hebben hun tong laag in hun mond liggen, terwijl neusademers de tong boven in de mond tegen het gehemelte hebben liggen. Deze opwaartse positie van de tong zorgt ervoor dat hij naar de zijkanten druk uit kan oefenen zodat de bovenkaak breed uit kan groeien. Dit veroorzaakt de brede gezichtsstructuur van de schedel. Deze brede uitgroei zorgt er ook voor dat de neusholtes breedgetrokken worden, waardoor er meer ruimte is voor de lucht om de neus in en uit te gaan. Tevens hebben we deze brede kaak nodig, zodat alle tanden en kiezen voldoende ruimte hebben om door te komen. 
    Mondademers hebben hun tong altijd laag in de mond liggen, waardoor de tong geen druk uit kan oefenen op de bovenkaak en deze dus niet verbreed kan worden. Het is zelfs zo dat door de open positie van de mond de wangen een inwaartse druk geven op het gebit, waardoor de bovenkaak zelfs versmalt. Het gehemelte groeit hierdoor omhoog waardoor de neusholtes verkleinen en sneller verstopt zullen raken. 
    Oromyofunctionele training (OMFT) is een specifieke behandeling voor kinderen vanaf ongeveer zes jaar die zich richt op het opnieuw trainen van de mond- en tongspieren om de bovenkaak opnieuw te kunnen vormen. Hierover kunt u hier meer lezen. Zowel Anne Rosien als Charlotte zijn opgeleid om deze specifieke behandeling te mogen geven. 
  • Kwijlen en smakken 
    Mondademers slikken minder vaak dan neusademers. Ook zijn bij mondademers de spieren in de mond slapper dan bij neusademers. Deze spierzwakte zorgt ervoor dat kwijlen (vooral bij jonge kinderen) vaak voorkomt. De spieren zijn niet sterk genoeg om het speeksel tegen te houden en het valt letterlijk de mond uit. Tijdens het eten is het vaak niet mogelijk om de lippen te sluiten terwijl er eten in de mond zit, omdat de lip- en wangspieren niet sterk genoeg zijn om lipsluiting te behouden tijdens de kauwbewegingen. 
  • Slissen 
    Vanwege de lage ligging van de tong wordt deze slap en komt hij tussen de tanden door naar buiten tijdens de uitspraak van bepaalde klanken. Doordat de tong hierbij steeds de tanden raakt zullen deze tanden scheef gaan groeien. 

Wat doen wij als logopedist om het mond ademen af te leren? 

  • We kijken altijd eerst of dat er een aanwijsbare oorzaak is die het mond ademen veroorzaakt. Deze oorzaak maakt namelijk vaak onderdeel uit van de oplossing. 
  • We gaan middels directe therapie aan de slag om de spieren in en rond het mondgebied te verstevigen en we trainen het kind (of de volwassenen) om steeds langer gebruik te kunnen maken van een neusademhaling in plaats van de mond ademhaling. 
  • Naast het oefenen is het vanwege de motivatie ook zeker van belang dat zowel het kind als de ouders weten waarom het zo belangrijk is om door de neus te ademen. Vaak zijn kinderen (of volwassenen) zich niet eens bewust van hun verkeerde ademgewoonte en moet dat bewustzijn eerst getraind worden voordat het afgeleerd kan worden. 
  • In de praktijk oefenen we gericht en daaruit vloeien oefeningen voort die thuis gedaan moeten worden om de nieuwe gewoontes verder te trainen. Een half uurtje per week logopedie is namelijk niet genoeg om een levenslange afwijkende gewoonte te veranderen. 
  • Ook zullen wij indien nodig (met uw toestemming) contact houden met uw tandarts of orthodontist aangezien het mondademen een grote invloed heeft op de ontwikkeling van het gebit. 

Wilt u meer informatie over open mond gedrag of wilt u weten of dat logopedische behandeling bij uw kind of uzelf nodig is? Neem dan telefonisch of per mail contact met ons op. Wij helpen u graag verder!